| |
|
| "Mi scias nenion," respondis la junulo, "kredeble oni ŝanĝis ĝin nokte, kiam mi dormis en la arbaro." |
« Je ne sais rien », répondit le jeune homme, « il faut qu'on l'ait changée la nuit, quand je dormais dans les bois. » |
| |
|
| La reĝo diris kolere: |
Le roi dit avec colère : |
| "Ne ĝoju tro frue; kiu volas havi mian filinon devas alporti al mi el la infero tri orajn harojn de la kapo de la diablo. Se vi alportos ilin, mia filino apartenos al vi." |
« Ne te réjouis pas trop tôt ; celui qui veut avoir ma fille doit m'apporter de l'enfer trois cheveux d'or de la tête du diable. Si tu les apportes, ma fille t'appartiendra. » |
| La reĝo esperis, ke tiamaniere li fine liberiĝos de la junulo, sed la knabo respondis: |
Le roi espérait ainsi se débarrasser enfin du jeune homme, mais le garçon répondit : |
| "Mi alportos la tri orajn harojn, mi ne timas la diablon." |
« Je vais apporter les trois cheveux d'or. Je n'ai pas peur du diable. » |
| |
|
| Li adiaŭis la reĝon kaj ekmigris. La vojo kondukis lin al granda urbo. La pordogardisto demandis lin pri liaj scioj kaj metio. |
Il fit ses adieux au roi et partit. La route l'a conduit dans une grande ville. Le portier l'interrogea sur ses connaissances et son métier. |
| "Mi scias ĉion," respondis la knabo. |
« Je sais tout », répondit le garçon. |
| "Bonege!" diris la gardisto, "faru al ni servon kaj diru, kial nia bazara puto, el kiu iam vino fluis, tute sekiĝis kaj ne liveras nun eĉ akvon." |
« Super ! » dit le gardien, « faites-nous une faveur et dites-nous pourquoi notre puits de bazar, d'où coulait autrefois le vin, s'est complètement asséché et ne fournit même plus d'eau. » |
| "Vi ekscios tion," respondis li, "atendu nur mian revenon." |
« Vous le saurez », répondit-il, « attendez juste mon retour. » |
| |
|
| Pli malproksime li venis al alia urbo, kie la gardisto ankaŭ demandis pri liaj scioj kaj metio. |
Plus loin, il arriva dans une autre ville, où le garde s'enquit également de ses connaissances et de son métier. |
| "Mi scias ĉion," li respondis. |
« Je sais tout », il répondit. |
| "Bonege! faru al ni servon kaj diru, kial arbo en nia urbo, kiu havis iam orajn pomojn, ne havas nun eĉ foliojn." |
« Génial ! Faites-nous une faveur et dites-nous pourquoi un arbre de notre ville, qui avait autrefois des pommes dorées, n'a même plus de feuilles maintenant. » |
| "Vi ekscios tion," respondis li, "atendu nur mian revenon." |
« Vous le saurez », répondit-il, « attendez juste mon retour. » |
| |
|
| Li daŭrigis la vojon kaj venis al granda akvo, kiun li devis transpasi. La pramisto demandis lin pri liaj scioj kaj metio. |
Il continua son chemin et arriva à un grand plan d'eau qu'il dut traverser. Le passeur l'interrogea sur ses connaissances et son métier. |
| "Mi scias ĉion," respondis la junulo. |
« Je sais tout », répondit le jeune homme. |
| "Bonege!" diris la pramisto, "faru al mi servon kaj diru, kial mi devas ĉiam veturi kaj reveturi kaj neniam liberiĝas." |
« Super ! » dit le passeur, « faites-moi une faveur et dites-moi pourquoi je dois toujours voyager et revenir et ne jamais être libre. » |
| "Vi ekscios tion," respondis li, "atendu nur mian revenon." |
« Vous le saurez », répondit-il, « attendez juste mon retour. » |
| |
|
| Trans la akvo li trovis la eniron en la inferon, la truo estis nigra kaj kovrita de fulgo. La diablo ne estis hejme, estis nur lia patrino. La inferanino sidis en larĝa apogseĝo. |
De l'autre côté de l'eau, il trouva l'entrée de l'enfer, le trou était noir et couvert de suie. Le diable n'était pas à la maison, c'était juste sa mère. La femme infernale était assise dans un large fauteuil. |
| "Kion vi volas?" ŝi demandis, sed ŝia mieno ne estis severa. |
« Qu'est-ce que vous voulez ? » demanda-t-elle, mais son expression n'était pas sévère. |
| "Mi bezonas tri orajn harojn de la kapo de la diablo," li respondis, "alie mi ne povas konservi mian edzinon." |
« J'ai besoin de trois cheveux d'or de la tête du diable », répondit-il, « sinon je ne peux pas garder ma femme. » |
| "Vi postulas multon," ŝi diris, "kiam la diablo revenos hejmen kaj vin trovos, via kapo estos en danĝero; sed mi kompatas vin, mi penos vin helpi." |
« Vous exigez beaucoup », dit-elle, « quand le diable rentrera et vous trouvera, votre tête sera en danger ; mais je vous plains, j'essaierai de vous aider. » |
| Ŝi aliformigis lin formiko kaj diris: |
Elle le transforma en fourmi et dit : |
| "Rampu inter la faldojn de mia jupo, tie vi estos sendanĝera." |
« Rampez entre les plis de ma jupe, vous y serez en sécurité. » |
| "Bone," diris la knabo, "sed mi bezonas scii tri aferojn: Kial puto, el kiu iam fluis vino, tute sekiĝis kaj ne liveras nun eĉ akvon; kial arbo, kiu havis iam orajn pomojn, ne havas nun eĉ foliojn, kaj kial pramisto devas ĉiam veturi kaj reveturi kaj neniam liberiĝas." |
« D'accord », dit le garçon, « mais j'ai besoin de savoir trois choses : pourquoi un puits, d'où coulait autrefois le vin, s'est complètement asséché et ne fournit même plus d'eau ; pourquoi un arbre, qui avait autrefois des pommes d'or, n'en a plus quitte même, et pourquoi un passeur doit toujours voyager et revenir et ne jamais être relâché. » |
| "Tio estas malfacilaj demandoj," ŝi respondis, "sed sidu silente kaj atentu, kion diros la diablo, kiam mi elŝiros al li la tri orajn harojn." |
« Ce sont des questions difficiles », répondit-elle, « mais restez tranquille et faites attention à ce que le diable dira, quand j'arracherai ses trois cheveux d'or. » |
| |
|
| Vespere la diablo revenis hejmen. Apenaŭ li eniris, li tuj rimarkis, ke la aero ne estas pura. |
Le soir, le diable rentra chez lui. Dès qu'il était rentré, il remarqua immédiatement que l'air n'était pas pur. |
| "Mi sentas, sentas homan viandon," li diris, "io estas tie ĉi." |
« Je sens, sens la chair humaine », dit-il, « quelque chose est ici. » |
| Li rigardis en ĉiujn angulojn kaj serĉis, sed trovis nenion. La patrino mallaŭdis lin: |
Il regarda dans tous les coins et chercha, mais ne trouva rien. La mère le réprimanda : |
| "Mi ĵus balais kaj metis ĉion en ĝustan lokon, kaj vi ĉion malordigas. Ĉiam via nazo sentas homan viandon! Eksidu kaj vespermanĝu." |
« J'ai juste balayé et mis tout au bon endroit, et tu gâches tout. Ton nez sent toujours la chair humaine ! Asseyez-vous et dînez. » |
| Li sate manĝis kaj trinkis, kaj ĉar li estis laca, li metis sian kapon sur la genuojn de la patrino kaj petis, ke ŝi senpedikigu lin. |
Il mangea et but à sa guise, et comme il était fatigué, il posa sa tête sur les genoux de sa mère et lui demanda de le libérer. |
| |
|
| Post momento li ekdormis kaj ronkis. Tiam la maljunulino elŝiris unu oran haron kaj metis ĝin apude. |
Au bout d'un moment, il s'endormit et ronflait. Alors la vieille femme a arraché un cheveu doré et l'a mis à côté. |
| "Aah!" kriis la diablo, "kion vi faris?" |
« Aah ! » s'écria le diable, « qu'as-tu fait ? » |
| "Mi havis teruran sonĝon," respondis la inferanino, "kaj mi ektiris viajn harojn." |
« J'ai fait un rêve terrible », répondit la femme infernale, « et je t'ai tiré les cheveux. » |
| "Kion vi sonĝis?" demandis la diablo. |
« De quoi avez vous rêver ? » demanda le diable. |
| "Mi vidis en la sonĝo bazaran puton, el kiu iam fluis vino, kaj kiu tute sekiĝis kaj ne liveras nun eĉ akvon; kiu estas kulpa pri tio?" |
« Je vois dans le rêve un puits de bazar, d'où coulait du vin, et qui s'est complètement asséché et ne fournit même plus d'eau ; à qui la faute ? » |
| "Se ili scius tion!" respondis la diablo; "en la puto sub ŝtono sidas bufo; se ili mortigos ĝin, la vino ree fluos." |
« Si seulement ils savaient ça ! » répondit le diable ; « dans le puits sous une pierre se trouve un crapaud ; s'ils le tuent, le vin coulera à nouveau. » |
| |
|
| La inferanino daŭrigis la ĉasadon, ĝis li ekdormis kaj ronkis tiel, ke la fenestraj vitroj tremis. Tiam ŝi elŝiris al li duan haron. |
La femme infernale continua la chasse jusqu'à ce qu'il s'endorme et ronfle tant que les vitres tremblent. Puis elle arracha un deuxième cheveu. |
| "Aah! kion vi faras?" ekkriis furioze la diablo. |
« Aah ! Qu'est-ce que tu fais ? » s'écria furieusement le diable. |
| "Ne koleru," ŝi respondis, "mi havis teruran sonĝon." |
« Ne sois pas en colère », répondit-elle, « J'ai fait un rêve terrible. » |
| "Kion vi sonĝis nun?" li demandis. |
« De quoi rêves-tu maintenant ? » Il demanda. |
| "Mi vidis en la sonĝo arbon, kiu iam havis orajn fruktojn kaj nun ne havas eĉ foliojn. Kia estas la kaŭzo?" |
« J'ai vu dans un rêve un arbre qui avait autrefois des fruits dorés et qui maintenant n'a même plus de feuilles. Quelle en est la cause ? » |
| "Se ili scius tion!" respondis la diablo; "muso mordas la radikon; se ili mortigos ĝin, la arbo havos ree orajn pomojn, sed se ĝi daŭrigos la mordadon, la arbo pereos. Sed ne maltrankviligu min per viaj sonĝoj; se vi ankoraŭ unu fojon vekos min, vi ricevos vangofrapon." |
« Si seulement ils savaient ça ! » répondit le diable ; « une souris mord la racine ; s'ils la tuent, l'arbre aura à nouveau des pommes d'or, mais s'il continue à mordre, l'arbre périra ; si tu me réveilles une fois de plus, tu auras une gifle au visage. » |
| |
|
| La patrino kvietigis lin kaj ekĉasis la pedikojn, ĝis li ekdormis kaj ronkis. Tiam ŝi eltiris trian oran haron. La diablo salte leviĝis, kriis kaj volis ŝin bati, sed ŝi kvietigis lin ankaŭ tiun ĉi fojon kaj diris: |
La mère le calma et chassa les poux jusqu'à ce qu'il fût endormi et ronfla. Puis elle arracha un troisième cheveu doré. Le diable se leva, cria et voulait la battre, mais elle le calma cette fois aussi et dit : |
| "Ĉu oni povas sin gardi kontraŭ malbona sonĝo?" |
« Peut-on se prémunir d'un mauvais rêve ? » |
| "Kion do vi sonĝis?" demandis li scivole. |
« Alors, de quoi as-tu rêvé ? » demanda-t-il curieusement. |
| "Mi vidis en la sonĝo pramiston, kiu plendis, ke li ĉiam veturas kaj reveturas, kaj neniam liberiĝas. Kio estas la kaŭzo?" |
« J'ai vu dans le rêve un passeur qui se plaignait qu'il roulait toujours et qu'il ne se libérait jamais. Quelle en est la cause ? » |
| "Malsaĝulo li estas," respondis la diablo; "li devas doni sian stangon en la manon de la unua trapasanto, tiam li estos libera kaj la alia fariĝos eterna pramisto." |
« C'est un sot », répondit le diable ; « il doit remettre son bâton dans la main du premier passant, alors il sera libre et l'autre deviendra un éternel passeur. » |
| |
|
| La inferanino, elŝirinte la tri orajn harojn kaj ricevinte respondon al la tri demandoj, lasis la drakon trankvila, kaj li dormis ĝis la tagiĝo. |
La femme infernale, ayant arraché ses trois cheveux d'or et reçu une réponse aux trois questions, laissa le dragon seul, et il dormit jusqu'à l'aube. |
| Kiam la diablo foriris, la maljunulino eligis la formikon el la faldoj de la jupo kaj redonis al li la homan figuron. |
Lorsque le diable eut parti, la vieille femme sortit la fourmi des plis de sa jupe et lui rendit la figure humaine. |
| "Jen estas la tri oraj haroj," ŝi diris, "ĉu vi bone aŭdis, kion la diablo respondis al viaj tri demandoj?" |
« Voici les trois cheveux d'or », dit-elle, « avez-vous bien entendu ce que le diable a répondu à vos trois questions ? » |
| "Jes," respondis li, "mi aŭdis kaj bone memoros la respondojn." |
« Oui », répondit-il, « J'ai entendu et me souviendrai bien des réponses. » |
| "Vi do havas, kion vi deziris," ŝi diris, "kaj nun vi povas daŭrigi vian vojaĝon." |
« Alors vous avez ce que vous vouliez », dit-elle, « et maintenant vous pouvez continuer votre voyage. » |
| La knabo dankis la maljunulinon pro la helpo en la embaraso, kaj forlasis la inferon kontenta, ke li tiel bone sukcesis. |
Le garçon remercia la vieille femme pour son aide dans l'embarras, et quitta l'enfer content d'avoir si bien réussi. |
| |
|
| Kiam li venis al la pramisto, ĉi tiu tuj postulis la promesitan respondon. |
Arrivé au passeur, il exigea immédiatement la réponse promise. |
| "Antaŭe transveturigu min," diris la knabo, "kaj tiam mi diros al vi, kiamaniere vi povos liberiĝi." |
« Faites-moi traverser d'abord », déclara le garçon, « et ensuite je vous dirai comment vous pouvez vous libérer. » |
| Kiam ili transpasis al la alia bordo, la junulo komunikis al li la konsilon de la diablo: |
Lorsqu'ils passèrent sur l'autre rive, le jeune lui communiqua le conseil du diable : |
| "Kiam venos pasaĝero, donu al li la stangon en la manon." |
« Quand un passager arrive, donnez-lui la barre à la main. » |
| |
|
| Poste li venis en la urbon, kie staris la senfrukta arbo, kaj kie la gardisto ankaŭ atendis la respondon. La knabo ripetis la vortojn de la diablo: |
Puis il arriva à la ville, où se trouvait l'arbre stérile, et où le garde attendait aussi la réponse. Le garçon répéta les paroles du diable : |
| "Mortigu la muson, kiu mordas la radikon, kaj la arbo ree havos orajn fruktojn." |
« Tuez la souris qui mord la racine, et l'arbre aura à nouveau des fruits dorés. » |
| La gardisto dankis lin kaj donis al li rekompence du azenojn ŝarĝitajn per oro. La bestoj sekvis la junulon. Fine li venis en la urbon, kies puto sekiĝis. Li diris al la gardisto la vortojn de la diablo: |
Le garde le remercia et lui donna en retour deux ânes chargés d'or. Les animaux suivaient le jeune homme. Enfin il arriva à la ville, dont le puits s'était tari. Il dit au garde les paroles du diable : |
| "En la puto sub ŝtono sidas bufo; trovu ĝin kaj mortigu, kaj la vino ree fluos kvazaŭ el fonto." |
« Dans le puits sous une pierre se trouve un crapaud ; trouvez-le et tuez-le, et le vin coulera à nouveau comme s'il venait d'une source. » |
| La gardisto dankis kaj donis al li du azenojn, ŝarĝitajn per oro. |
Le garde le remercia et lui donna deux ânes chargés d'or. |
| |
|
| Fine la favorato de la fortuno revenis hejmen al la edzino, kiu kore ĝojis vidante lin kaj aŭdante la rakonton pri lia sukceso. Al la reĝo li donis la postulatajn tri orajn harojn de la diablo. Kiam la reĝo vidis la kvar azenojn ŝarĝitajn per oro, li estis tute kontenta kaj diris: |
Enfin, le favori de la fortune rentra chez lui, auprès de sa femme, qui fut chaleureusement heureuse de le voir et d'entendre l'histoire de son succès. Au roi, il donna les trois cheveux d'or du diable requis. Lorsque le roi vit les quatre ânes chargés d'or, il fut très content et dit : |
| "Nun ĉiuj kondiĉoj estas plenumitaj, vi povas resti kun mia filino. Sed, kara bofilo, diru al mi, kie vi akiris tiom da oro? Ĝi ja estas grandega trezoro!" |
« Maintenant toutes les conditions sont réunies, tu peux rester avec ma fille. Mais, cher gendre, dis-moi, où as-tu trouvé autant d'or ? C'est en effet un grand trésor ! » |
| "Mi transpasis riveron," respondis li, "kaj tie mi prenis ĝin, ĝi kuŝas sur la bordo anstataŭ sablo." |
« J'ai traversé une rivière », a-t-il répondu, « et là je l'ai prise, elle repose sur la rive au lieu de sable. » |
| "Ĉu mi ankaŭ povus preni oron?" diris avide la reĝo. |
« Est-ce que je pourrais aussi prendre de l'or ? » dit le roi avec empressement. |
| "Tiom, kiom vi volos," li respondis, "tie estas pramisto, li transveturigu vin, kaj vi povos plenigi la sakojn." |
« Autant que vous voudrez », répondit-il, « il y a un passeur là-bas, laissez-le vous croiser, et vous pourrez remplir les sacs. » |
| |
|
| La avida monarĥo rapide forveturis kaj, veninte al la rivero, faris signon al la pramisto. Ĉi tiu proksimiĝis kaj invitis lin enŝipiĝi. Kiam ili atingis la alian bordon, li donis al la reĝo la stangon en la manon kaj forkuris. La reĝo fariĝis pramisto: tiel estis punitaj liaj pekoj. |
Le monarque avide s'enfuit et, arrivant à la rivière, fit un signe au passeur. Celui-ci s'approcha et l'invita à monter à bord. Lorsqu'ils arrivèrent de l'autre côté, il tendit la verge au roi et s'enfuit. Le roi devint passeur : ainsi ses péchés étaient punis. |
| Ĉu li estas pramisto ankoraŭ nun? Sendube, ĉar neniu prenis de li la stangon. |
Est-il un passeur maintenant ? Sans doute, parce que personne ne lui a pris la barre. |
| |
|